Kan een christen ook homo zijn? Ja natuurlijk, want seksuele gerichtheid heeft niets met geloven te maken en wordt daardoor ook niet beïnvloed. Iets anders is of christenen die geaardheid (gerichtheid, voorkeur) ook accepteren als goed of normaal. Daarover moet iedereen zijn eigen mening vorming, in eer en geweten. De Bijbel is tegen (maar ja, die heeft nog nooit van gender-issues gehoord…). En zelfs dan: de Bijbel is God niet en wordt altijd door mensen uitgelegd. Het ‘Woord’ dat in den beginne was incarneerde niet in een ‘wetboek’, maar in een Mens van vlees en bloed. Een artikel over hoe de Protestants-Evangelische wereld met deze spanning omging èn omgaat.
God verandert mensen (homo’s) … of toch niet ?
Vroeger (diep in de vorige eeuw) keek ik wel eens naar een programma van de toen nog jonge Evangelische Omroep: “Mag ik eens met je praten” heette het. Evangelist Feike ter Velde sprak hier met mensen volgens het sjabloon: Ooit leefde ik in zonde, toen kwam Jezus in mijn leven, en nu ben ik een ander mens geworden. Altijd werd het keerpunt – je zat erop te wachten – ingeleid door de vraag: En wat gebeurde er toen…? In het rijtje pertinente zondaars figureerde naast de obligate alcoholisten, drugsverslaafden en prostituees, in 1984 ook een homoseksueel. Ook hij had in de zonde geleefd (versta: toegegeven aan zijn homoseksualiteit) maar was dankzij de Heer veranderd van homo in hetero. Zo althans vertelde Raph Creemers het toen hij bij Feike te gast was. Indrukwekkend was zijn getuigenis. Het was natuurlijk niet simpel geweest (smeuïge détails schokten menige kijker), maar voor wie in God gelooft, zijn alle dingen mogelijk: God verandert mensen, Halleluja ! Dit getuigenis had grote impact op de christelijke wereld in Nederland en Vlaanderen. Hier stond dan toch maar het echte bewijs van Gods macht om mensen ook in hun seksuele zijn te veranderen. Homoseksualiteit is zondig, maar kijk: godzijdank, nu kun je er ook vanaf!
In de hoek gedreven
U begrijpt hoe door deze boodschap homoseksuele jongeren in de hoek gedreven werden. Je voelt je toch al schuldig over iets waar je voor je gevoel niets aan kunt doen. Je hormonen spelen op, je wordt verliefd, je hebt fantasieën, je ziet beelden voor je… maar het is fout, zondig. Het zelfbeeld van een puber houdt toch al niet over. En dan krijg je nu ook nog te horen: geloof in Jezus en je bent ervan af. Nou dan verlies je alle grond onder de voeten, want om een of andere reden lukt het jou natuurlijk niet. Je zou van minder de kluts kwijt raken, of jezelf iets aandoen. De EO heeft met deze uitzending veel mensen diep geraakt – dat was ook de bedoeling – maar of het ten goede was, valt te betwijfelen.
Curieus: Op 17 april 2017 werd een stukje van dit interview, dat ik enkel uit mijn herinnering kende, getoond in de uitzending van PAUW, naar aanleiding van 50 jaar EO.
Door gebed en bijbelstudie
Criticasters werd de mond gesnoerd: Raph Creemers was the smoking gun. Het levende bewijs, ex-praktiserend homoseksueel, door God veranderd in zijn seksualiteit. Hij was in aanraking gekomen met een pinksterkerk, een ’Volle Evangelie Gemeente’. Dat was een hechte gemeenschap, een echte familie (‘broeders en zusters’). Hij werd aanvaard en telde mee. Het enige wat moest veranderen was zijn seksuele oriëntatie. Dat gebeurde middels gebed en bijbellezing. Beide beoefende hij met volle overgave samen met een meisje, later zijn verloofde. Makkelijk ging het niet: „Ik was in het begin zelfs stiekem blij dat het geloof seksueel contact voor het huwelijk niet toestond.”, zo biechtte hij later op. Uiteindelijk is het gelukt en kwam het er toch van – Creemers trouwde en kreeg vier kinderen. Volop gesteund door de EO zette hij de stichting Een Nieuwe Schepping op, met uiteindelijk duizenden homo’s in het klantenbestand. Allemaal christenen die tobden met hun geaardheid, en niet te vergeten rondom hen: partners en ouders van kinderen die ’ook zo’ waren. Het zou Europa’s grootste ex-gay organisatie worden. Zes jaar lang stond het als een huis. Ook in België was er een dépendance.
Een Nieuwe Schepping ? Vechten tegen de duivel !
De stichting had twee opvanghuizen, waar volgens beproefd Amerikaans model mannen die gebroken hadden met hun homoseksuele gedragingen aan de slag gingen om hun ‘diep verborgen hetero-oriëntatie’ te hervinden. Het was een strijd, altijd weer, maar gedurende de eerste jaren was Creemers er echt van overtuigd dat hijzelf in ieder geval effectief hetero was geworden. Als hij soms toch per ongeluk opgewonden raakte bij het zien van een mannenlichaam, dan zei hij tot zichzelf: Pas op, Raph, dit is de duivel die je in verzoeking brengt. Toen dat bleef duren en het een worsteling werd om trouw te blijven, biechtte hij dit op aan zijn vrouw. Die steunde hem. Samen gingen ze op de knieën: “Wie in Christus is, is een nieuwe schepping !” Volhouden! Geloof in Jezus’ macht! De aanvechtingen hielden niet op, één keer bezweek hij. Hij schaamde zich diep. In 1990 besloot hij om niet langer te doen alsof. Hij biechtte alles op aan z’n geliefden en vertelde de medewerkers van de Stichting dat hij nog steeds homoseksuele gevoelens had, dat hij dus niet ‘veranderd’ was. Creemers’ echtgenote kon er niets anders in zien dan dat ’de duivel hem in z’n greep had en hem te gronde wilde richten’. De zaak escaleerde, het kwam tot een echtscheiding en de stichting Een Nieuwe Schepping ging ter ziele. In een interview met Lodewijk Dros (Trouw) analyseerde hij het zelf alsvolgt: “Met dat radicale christendom dat ik aanhing had ik mezelf een rad voor ogen gedraaid. Het was allemaal heel beschadigend”. Lees hier het hele interview in het archief van Trouw.
Andere naam, zelfde liedje: ‘Different’
De evangelische wereld is opener geworden op dit terrein. Homoseksueel-zijn wordt niet door allen 100% gelijk gesteld met zondig. Men accepteert ook – schoorvoetend – dat het misschien bij sommigen blijvend zal zijn. Er vreugde aan beleven, seks hebben met een partner, dat blijft quasi ondenkbaar. Iedere homoseksuele evangelische christen komt zo in een spagaat terecht. Zijn seksuele zelfbeleving is altijd geproblematiseerd, hij moet zich ‘verantwoorden”. De seksuele impuls, gevoelens, verlangens, voorstellingen, dromen, die je hebt, moet je proberen te minimaliseren, of beter helemaal wegduwen (psychologisch niet echt slim: verdringing leidt tot ophoping van spanning). Het is een kwestie van wilskracht, zegt men, en met Gods hulp en veel gebed kan het. En heb je het moeilijk, dan zijn er nog steeds (ook na het échec van Een Nieuwe Schepping) professionele hulpverleners die je daarbij willen helpen. ‘Different’ heet de stichting nu. Ze was kort in het nieuws in 2012. U kunt getuigenissen lezen op de website van de vereniging. Nog steeds blijkt het recept Creemers populair (heel hard geloven, een gelovige vrouw vinden, en dan de klus samen klaren met Jezus).
Tikkende tijdbommen
De angst en vooral de constante aanvechting, de instabiliteit dus, spat er vanaf: Lees maar mee (getuigenis op de website van Different): “Zit je in een homoseksuele relatie en houd je zielsveel van haar, je moet die liefde offeren op het altaar van het geloof, breek met hem of haar. Dit offer zal gode welgevallig zijn, hoeveel pijn het je ook doet“. De vrouw in kwestie verwijst naar Genesis 22. Wat een psychisch geweld vindt hier plaats !
Damage control
Wat de EO betreft: die heeft haar afspraak met de geschiedenis gemist. Wat was er mooier geweest dan Raph Creemers, die in 1992 is gaan samenwonen met een vriend, opnieuw een half uur te interviewen over ‘de Verandering’. Dat zou pas spannende televisie zijn geweest. Maar neen, men heeft enkel aan damage-control gedaan (“Creemers is een uitzondering, er zijn vele anderen, die wel…” Oh ja?). Excuses aanbieden voor de 6 jaar dat ze de gedachte van De Nieuwe Schepping heeft gepropageerd, zou haar ook gesierd hebben. Talloze gelovige jongeren (maar leeftijd zegt niets) zijn door deze uitzending (plus de gigantische spin errond) onnodig lang in onmin met zichzelf blijven leven. Hoe bevrijdend zou een mea culpa niet geweest zijn ! En helemaal uit de lucht gegrepen is dat niet, zie volgende alinea na de onderstaande update (2016).
Is de EO Veranderd?
Ik heb de indruk dat de EO tegenwoordig realistischer is. In sommige jongerenprogramma’s komt ook de homo-christen die zijn homo-zijn (inclusief praxis) aanvaardt, aan het woord. Maar het blijft ‘een issue’ en dat is precies het punt natuurlijk dat ik probeer te maken in dit artikel. Het signaal blijft: jij moet je verantwoorden voor jouw homo-zijn (de hetero niet voor zijn hetero-zijn). Zie bijv. de uitzending van ‘JONG’ uit 2010: Ik ben christen en homo. Een soortgelijke houding ook bij de stichting ‘hart van homo’s‘, die onlangs in Nederland hun overheidssubsidie verloren. Lees bijv. dit getuigenis van hun website: mijn-grootste-wens-is-dat-ik-geen-twijfel-meer-heb. Deze vereniging claimt niet dat seksualiteit ‘te veranderen’ is, wel dat het een ‘verkeerde gerichtheid’ is (niet volgens de scheppingsordening). Het signaal dat zij uitzendt is dus dubbelzinnig: ‘accepteer dat je homo bent, maar accepteer niet dat je homo bent. Dus alle spontane uit de geaardheid voortkomende gedachtens, dromen, verlangens, beelden, gevoelens, opwinding, spanning: niet ontkennen, maar ook niet aan toegeven. Niet vormgeven van hoe je bent, maar leer omgaan met je … ja, wat?: handicap?. ‘Coping’. Zie ook de website van de vereniging www.weerbaarinseksualiteit.nl/ (geworteld in en gericht op het ‘Reformatorisch onderwijs’.). Een mooi voorbeeld van het spanningsveld ook in het antwoord van W.J. Ouweneel (youtube) op de vraag of een homohuwelijk ‘mag’ (dead_link_video_verwijderd).
Excuses aan de gay-community
In de Verenigde Staten heeft Alan Chambers, voorzitter van de Exodus International (internationale koepel van conservatieve christelijke organisaties die homo’s begeleiden bij het hetero-worden), het gedaan. Bij zijn aftreden in juni 2013 bood hij zijn excuses aan voor de ‘vele jaren van onnodig lijden vanwege de organisatie en de kerk als geheel’. Hij betreurde dat hij onjuiste kennis had verspreid en zo een systeem van onwetendheid in stand had gehouden. In een TV interview richtte hij zich rechtstreeks tot de kijkers en zei: ‘Het doet mij pijn, dat sommigen onder jullie, onder mijn coaching, jaren lang hebben geworsteld met schuldgevoelens en schaamte, omdat je aangetrokken had gevoeld tot mensen van het zelfde geslacht‘. Vooral beleed hij schuld voor al die keren dat hij met homo’s en lesbiennes had gevierd dat ze het offer van hun seksualiteit’ hadden gebracht door te breken met hun partners. Hier kunt u meer lezen: alan-chambers-apologizes-to-gay-community-exodus . [Tussen haakjes: de organisaties onder de koepel Exodus International waren natuurlijk even helemaal het Noorden kwijt, maar hebben zich snel herpakt en zijn zelfstandig of onder een andere naam doorgegaan.]
Seksualiteit is een complex gegeven
Tenslotte: zou het niet van realiteitszin getuigen als we als christenen eens uit een ander vaatje gaan tappen als het over seksualiteit gaat. Laten we om te beginnen – zonder enig voorgegeven waardeoordeel – vaststellen dat de seksuele oriëntatie van de mens een zeer complex fenomeen is. Diverse wetenschappelijke disciplines kunnen ons hier echt wel iets leren. Het fysieke lichaam, het zelfbeeld en de erotische richting kunnen klaarblijkelijk op veel en velerlei manieren aan elkaar gekoppeld zijn. En laten we een ondubbelzinnig signaal afgeven als christelijke gemeenschap: in zaken van geloof speelt seksuele oriëntatie geen rol ! Punt aan de lijn. In de kerk maken we ons namelijk enkel druk over hoe mensen – hetero’s en homo’s or whatever – met elkaar omgaan in de praktijk van het leven. Aan de vruchten kent men de boom.
Dick Wursten